Bovenstaande opsomming met ‘Things To Give Up’ kwam ik een tijdje terug tegen op Twitter en vond ik eigenlijk zo lekker concreet en waar dat ik er wat over wilde zeggen. Voor het zelfinzicht, voor the sake of sharing, voor wat verdieping als er een redelijk zorgeloze periode aanbreekt na mijn laatste examen Frans vandaag.
Ik ben in het algemeen geïnteresseerd in mensen en hoe ze denken, doen en ervaren, maar er is één aspect aan mensen dat me meer lijkt te fascineren dan de rest, misschien ook omdat het elke keer weer belangrijker blijkt dan je in eerste instantie zou denken. Hoewel ik er volgens mij nog nooit rechtstreeks naar gevraagd heb is het namelijk wél iets waar (goede) gesprekken uiteindelijk vaak over gaan, alsof het een soort fundament is voor je gedrag en gedachtes. En eigenlijk is dat ook precies waar ik in geloof: dat jaloezie voortkomt uit het bang zijn dat iemand anders je niet leuk genoeg vindt (omdat je dat zelf ook niet vindt), dat faalangst te maken heeft met te weinig vertrouwen in jezelf (om onterechte redenen), dat een stukgelopen relatie misschien wel komt doordat je de liefde die je kreeg niet kon ontvangen (omdat je vond dat je het niet waard was). Dat ongrijpbare zelfbeeld dat eigenlijk alles behalve een uitgetekend beeld is en in plaats daarvan meer wegheeft van een bepaalde waarde in je bloed, dat beïnvloedt meer dan je misschien zelf zou willen.
‘Ongrijpbaar’, omdat er vrij weinig logica achter zit. Rationeel gezien zou je misschien een formule kunnen opstellen met een aantal variabelen als je uiterlijk, je IQ/prestaties, de mate waarin je kunt voldoen aan je (basis)behoeftes, je vrienden, de voldoening die je haalt uit je hobby’s en je inkomen: in deze samenleving lijken dat zo’n beetje de ingrediënten te zijn voor een goed gevoel over jezelf en we verwachten vaak dan ook automatisch dat het knappe meisje dat altijd leuke dingen met vrienden doet en ook nog eens goede cijfers haalt allesbehalve onzeker is. Helemaal tegenspreken doe ik dat niet, want het is voor een gedeelte wel hoe het werkt in deze wereld, maar de uitkomst van die formule zou alsnog maar een klein deel uitmaken van de totale waarde van je zelfbeeld. De overige, let’s say, 80% is een stuk minder logisch te benaderen, want als iedereen je leuk lijkt te vinden kun je je nog net zo goed zorgen maken over je stomme opmerkingen. Er zijn zelfs alleen maar mensen die ze horen en er een oordeel over hebben. En die grote vriendengroep of de voldoening die je ergens uit haalt? Die zijn misschien wel meer een gevolg dan een oorzaak van een goed zelfbeeld.
De eerste les maatschappijleer begonnen we dit jaar met een persoonlijkheidstest. Die zag ik al aankomen, aangezien de andere klas die les eerder had gehad dan wij en ik er zodoende al een gesprek over gehad met een vriend uit die klas. Ik vind karakters en persoonlijkheden om de een of andere reden gewoon heel interessant; het feit dat niet alleen iedereen er anders uitziet, maar dat iedereen het leven ook op een andere manier beleeft en anders ‘in elkaar zit’ fascineert me. Er zijn in de afgelopen jaren al genoeg analyses bedacht om dat een beetje in beeld te brengen en hoewel je je misschien afvraagt wat het nut daarvan is (ik bedoel, vaak kun je er toch niet echt iets aan veranderen), kan zelfkennis soms gewoon heel erg werken – bijvoorbeeld om je talenten het beste te benutten. Als jij totaal niet iemand bent die goed kan plannen of überhaupt geen leider bent, dan heeft het vrij weinig zin om manager van een grote afdeling te worden omdat je er hoogstwaarschijnlijk gewoon alleen maar ongelukkig van wordt. Dat, terwijl je misschien wel heel creatief bent en op jezelf de beste ideeën hebt.
Voor de verandering (oké misschien niet, maar ik kan niet zeggen dat die lessen altijd even boeiend zijn) zat ik dus een keer rechtop in plaats van onderuitgezakt toen mijn lerares het principe van de MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) test uitlegde. Ik kende ‘m al wel vaag en het idee is dat je vier keer een keuze hebt uit twee uitersten. Deze keuzes hebben allemaal een letter (en een vaste volgorde) en op die manier zijn er dus zestien verschillende types, allemaal opgebouwd uit vier letters/eigenschappen. Als je het echt goed wil doen moet je gewoon een echte test doen, maar wij kregen telkens beide kenmerken uitgelegd om vervolgens voor onszelf te bepalen welk uiterste het beste paste, starting off met introvert/extravert. Die theorie was mij alleszins bekend omdat ik me er vorig jaar behoorlijk in verdiept heb voor een spreekbeurtje Nederlands en dus was de keuze ook redelijk snel gemaakt, introvert.
Het werd pas tegen me gezegd. In een Facebookgesprek, en volledig tussen neus en lippen door, maar toen ik de woorden op mijn beeldscherm zag verschijnen kwamen ze om de een of andere reden heel erg binnen. Iemand die er geen behoefte aan had dat ik nog net iets meer ging lijken op de rest van zijn/haar vrienden – hoe leuk ‘ie die ook vindt -, maar juist graag wilde dat ik bleef zoals ik was, ‘cause this is really awesome’.
Daarmee gaf ‘ie onbewust antwoord op een vraag die vaak bij mij (of mijn onderbewustzijn, eigenlijk) rijst als ik in een groep ben. Als individu functioneer ik namelijk prima en zelfs zonder veel onzekerheden, maar zodra ik met een heel stel andere mensen ben vraag ik me toch af of ik me niet wat meer aan zou moeten passen, of op de rest zou moeten lijken. Dat gaat aan de ene kant altijd al vanzelf als je in een bepaald gezelschap bent – met sommige vrienden praat ik nou eenmaal over heel andere dingen dan met andere vrienden en daar horen ook bepaalde andere waarden en (gedrags)normen bij – en zo meng ik me dan ook altijd vrij gemakkelijk in groepen, gewoon een kwestie van sociale vaardigheden. Maar mijn grote analytische vermogen (en mijn liefde tot analyseren) leidt er vaak toe dat ik toch probeer te achterhalen wat die groep nou een groep maakt; wat mensen gelijk hebben en waarin ze op elkaar lijken.
Ik ben niet onzeker. Ik heb m’n momentjes wel hoor; dan zou ik liever verdwijnen, mijn fiets pakken, opgaan in de mensenmassa, me verstoppen onder mijn dekens, gewoon om even niets onder ogen te komen. Dan wil ik niet geconfronteerd worden met vragen waar ik zelf ook geen antwoord op heb en me het liefste afsluiten van de buitenwereld die dingen van me verwacht die ik misschien wel helemaal niet waar kan maken. Meestal ben ik op zo’n moment vooral ontevreden over wat ik maak, hoe ik me gedraag of hoe ik eruit zie en raak ik daardoor gefrustreerd. Ik word boos omdat mij niets lijkt te lukken en ik al het vertrouwen verloren ben dat dat ooit nog gaat veranderen.
Als ik er een paar uur later op terugkijk, ben ik er vaak allang weer overheen. De momenten waarop ik onzeker en boos ben zijn vaak een opeenstapeling van dingen, een combinatie van factoren, en dat ene lullige ding waarom het leek te gaan was dan uiteindelijk alleen maar een vonkje dat de boel deed ontvlammen. Bovendien zijn de keren dat ik me totaal ontevreden voel vaak op zo’n moment dat ik eigenlijk helemaal niet de tijd heb om er heel lang bij stil te staan: ik moet me concentreren op een les, kom opeens iemand tegen die – tegen wil en dank in – voor afleiding zorgt of neem zélf het heft in handen en relativeer alles zoveel mogelijk met een momentje rust en goede muziek. Ik weet wat het is om onzeker te zijn, natuurlijk, heel goed zelfs. Echt vaak gebeurt het me alleen niet: op bijna elk moment van de week kan ik mezelf recht in de spiegel kijken en you go girl denken.
Dat is fijn, maar ook vreemd. Het is namelijk niet zo dat ik het allerknapste meisje ben, uitblink in fotograferen en bloggen, altijd aardig ben, alles altijd netjes op orde heb en ondertussen al mijn vriendschappen perfect onderhoud. Ik weet van mezelf dat ik heel veel dingen beter kan (en wil!) doen en bovendien zie ik overal om me heen mensen die ik eigenlijk wel een stukje leuker vind dan mezelf. Als ik er voor de grap ook nog eens bij stilsta dat zelfs zíj onzeker kunnen zijn over zichzelf, vraag ik me soms af hoe ik niet onzeker kan zijn. Uh, welke redenen heb ik er eigenlijk voor om zo zeker van mezelf te zijn als ik helemaal geen bijzonder fijn persoon ben?
