Mijn zus werd geboren in 1996 en tweeënhalf jaar later, in mei 1999, kreeg ze er een zusje bij. Hoewel ze ouder is dan ik, denk ik eigenlijk dat voor ons allebei (en dus niet alleen voor mij) geldt dat we ons niet kunnen voorstellen hoe het ‘zonder’ is: heel veel scherpe herinneringen heb je natuurlijk niet van je eerste twee à drie levensjaren. Ik weet dat ze me pas voor het eerst vast wilde houden toen ik al een maand of drie oud was en daar is dan ook een historische foto van waar ik er alsnog heel onhandig bij hang, maar verder hebben we eigenlijk altijd goed op kunnen schieten met elkaar. Van mijn eerste levensjaren herinner ik me dan ook vooral eindeloze middagen spelen met de barbies die langzaamaan overliepen in een computeruurtje na schooltijd, waarbij ik altijd op de grote computer wilde en zij op de laptop. Vooral als kind, als je nog niet echt de zelfstandigheid hebt om zelf iets te ondernemen, is het ook gewoon heel erg leuk om iemand om je heen te hebben waar je dingen mee kan doen en we deelden dan ook al snel dezelfde belevingswereld. Ik had mijn jeugd niet anders willen zien, maar als ik eraan terugdenk fascineert het me wel eens: hoeveel tijd mijn zus en ik met elkaar doorbrachten en vooral ook hoeveel precies dezelfde interesses we hadden. Hate to break it, maar tegenwoordig zijn mijn zus en ik toch écht wel een wereld van verschil. En misschien dat dat ook wel iets te maken heeft met onze plek in het gezin.
Uiteraard verzin ik dat ook niet zomaar: er is allang onderzoek gedaan naar dit onderwerp. Sommige onderzoeken komen met uitgebreide beschrijvingen van typische trekken van de oudste, middelste of de jongste, terwijl een enkel ander onderzoek alles weerlegt met het argument dat voorgaande onderzoeken niet betrouwbaar of valide genoeg zijn, maar eigenlijk geloof ik er sowieso wel in. Het zal verschillen per gezin en opvoeding, het verschil zal bij grotere gezinnen misschien wat duidelijker zijn en ik denk niet dat je een stereotype van bijvoorbeeld de oudste uit kunt tekenen (‘Ben je de oudste? Dan zul je wel een goede leider zijn!’), maar een gezin is toch een soort subcultuur waarin je je eigen ‘rol’ aanneemt. En hoewel ik de rol van ‘jongste dochter’ en ‘zusje’ in mijn gezin waarschijnlijk overtuigender speel dan bijvoorbeeld op school, waar deze informatie nou eenmaal een stuk irrelevanter is, denk ik toch dat het in zekere zin doorsijpelt in je persoonlijkheid.
Eén van de grootste verschillen tussen mijn zus en mij is bijvoorbeeld dat zij veel netter is. Als we samen gaan shoppen is de kans klein dat we in eenzelfde winkel allebei iets kopen, want onze kledingsmaken liggen steeds verder uit elkaar. Zij draagt bloesjes, lakleren veterschoenen of All Stars, lange, sjieke jassen en wollen truitjes, terwijl ik over het algemeen wat meer casual dingen draag met af en toe wat items die net iets anders zijn dan anders. Je maakt me gelukkig met sneakers, met high waisted jeans, met een zwart (nep)leren jasje en met losvallende shirtjes en truitjes. En zoals ik amper sieraden draag – terwijl zij gerust een ring, een armbandje en oorbellen draagt -, zou zij waarschijnlijk ook niet snel in mijn trui met open rug of bordeauxrode capuchonvest (die ik ook niet heel vaak draag, maar wel heb) de deur uitgaan. Bij elkaar vinden we het leuk staan, maar een gedeelde kledingkast zit er voor ons niet echt in: daarvoor is zij te netjes en ik te laid back, iets wat je terugziet in onze kleding, maar vooral een verschil in karakter is.
Zo ben ik bijvoorbeeld ook meer een deadlinewerker, een avondmens en iemand die met troep kan leven en is zij juist iemand die dingen nú gedaan wil hebben, dingen het liefst ’s ochtends doet en gek wordt van de door haar benoemde troep in mijn kamer (maar ik kom eigenlijk nooit op zolder, dus ik weet niet hoe erg het bij haar is). Als je het mij vraagt zijn dat wel dingen die enigszins voortkomen uit ‘de oudste zijn’: zij is het meer gewend om verantwoordelijkheid te dragen, omdat er toch vaak genoeg situaties zijn geweest waarin zij de oudere was en een oogje op mij moest houden. Dat moet me overigens denken aan de stroopwafelvideo waarin mijn moeder ons filmde terwijl we allebei stroopwafelkruimels van de markt aten. Ik weet niet meer wat er exact in gebeurde, maar ik weet wel dat mijn zus iets onredelijks als ‘nee, je mag nog niet eten’ had bedacht, wat ze op een enorm moederlijke manier preachte. Nog steeds is dat wel één van de grootste irritaties tussen haar en mij, denk ik, dat zij af en toe een soort ’tweede moeder’ over me speelt.
Als reactie daarop denk ik dat ik ook vanzelf wat recalcitranter ben geworden. Niet dat ik echt moeilijk ben of met borden gooi, maar ik ga wel vaker de discussie aan met mijn ouders. Ik weet niet of je het zo kan stellen, maar als jongste heb je misschien minder de behoefte om het ‘modelkind’ te zijn (waar oudsten nog wel eens ‘last’ van hebben) en zoek je eerder andere manieren om je te onderscheiden. In onderzoeken komt dan ook niet voor niets vaak naar voren dat jongsten zichzelf grappiger achten (of grappiger zijn, dat is niet helemaal duidelijk) dan de rest van het gezin. Ergens vraag ik me ook af in hoeverre jongsten meer last van ‘onderscheidingsdrang’ hebben: het is nou eenmaal zo dat veel paden al zijn belopen, iets wat ik zelf wel eens merk. Dat heeft veel voordelen – omdat je al weet hoe iets gaat en informatie kan inwinnen bij je zus/broer -, maar dingen als naar de middelbare school gaan, de eerste keer ongesteld zijn en ook examen doen lijken toch net iets minder bijzonder als je zus (en dus: je ouders) ze ook al heeft meegemaakt.
De oudste, de middelste of de jongste zijn is voor mij net zoiets als introvert of extravert zijn: er is geen goed en slecht, maar er zit wel verschil tussen. Ik vind het interessant om te zien hoe ik functioneer als jongste en welke karaktereigenschappen te maken hebben met het feit dat ik ben opgegroeid met – en niet: als – een oudere zus. De kanttekening die bij sommige onderzoeken wordt geplaatst is dat iemand van 19 sowieso verantwoordelijker lijkt dan iemand van 16, en daar ga ik niet tegenin: mijn zus lijkt nu ook gewoon een stuk volwassener omdat ze een vwo-diploma op zak heeft, zelf de auto kan pakken en een WO-studie doet, terwijl ik daar op mijn 19e waarschijnlijk ook sta en het helemaal niet reëel is om op je zestiende al zoveel verantwoordelijkheden te hebben. Ik denk dan ook dat je niet zozeer de praktische en uiterlijke kant als wel de persoonlijkheden van oudsten en jongsten met elkaar moet vergelijken. Als ik die analyse op mezelf loslaat, ben ik volgens mij best typisch een ‘jongste’ en eigenlijk heb ik daar ook bijzonder weinig moeite mee. Op die keren dat mijn zus me verbiedt om stroopwafelkruimels te eten wanneer ik wil na, natuurlijk.
Wat is jouw plek in het gezin? Denk je dat het invloed heeft gehad op je persoonlijkheid, en wat zijn verschillen tussen jou en je siblings? Ik ben stiekem echt wel benieuwd hoe mensen dit ervaren dus go ahead!
PS: O ja ze heet dus Louise, die zus van mij, maar in lopende teksten lekker ‘mijn zus’ want jullie kennen d’r eigenlijk helemaal niet persoonlijk.
PPS: Bronnen: 1, 2
5 reacties
Aah leuk (en lief) artikel! Wereld van verschil wel inderdaad maar dat betekent niet dat we niet met elkaar kunnen opschieten (en er zijn natuurlijk ook nog best een hoop overeenkomsten). En bij die stroopwafels zei ik geloof ik dat je nu even niet mocht praten ofzo… 🙈
Wat een leuk en interessant artikel! Zelf ben ik de oudste van vijf kinderen en misschien ook wel het stereotype – de leider. Dit is denk ik vooral gekomen omdat ik overal verantwoordelijk voor wordt gesteld en je dan toch wel een beetje leiding moet geven… Het zusje net onder mij scheelt veertien maanden met mij en het is inderdaad grappig om te zien hoe wel in karakter verschillen. Zij is over het algemeen netjes (behalve met haar kamer, maar dat zal de puberteit wel zijn ;)) en geduldig met kleine kinderen terwijl ik ze liever zie komen dan gaan.. Maar het is ondanks alles wel leuk om de oudste te zijn!
Interessant om eens over na te denken! Ik ben ook de jongste thuis, ik heb een broer die 5 jaar ouders is dan ik.
Dat zorgde er vroeger voor dat hij wel eens voor mij zorgde of op mij moest passen en dus meer verantwoordelijkheid nam (ik denk niet dat het nu nog zo is, nu doen we dat allebei wel) dan ik; ik weet nog goed dat we het voor elkaar opnamen als de één straf kreeg en de ander dat onterecht vond – of dat nu zo was of niet, haha. 5 jaar is natuurlijk best veel verschil, dat is wel anders dan bij jou en je zus denk ik. Hoewel het verschil nu helemaal niet meer relevant is (23 en 28, bovendien is Johan natuurlijk al 31 dus ik ben het gewend om dagelijks met mensen om te gaan die ouder zijn dan ik). Het is denk ik ook wel anders trouwens als het broer-zusje is dan zus-zusje, dan neem je dingen toch sneller van elkaar over of doe je die samen (hoewel ik op de middelbare school ook gerust met mijn broer ging winkelen haha).
Wat een leuk onderwerp met leuke baby/Peuter foto’s.
Nou als ik naar Marieke en Simone kijk nou die kunnen niet zonder elkaar,dat lijkt vaak wel een tweeling.
Nu zit daar natuurlijk niet zo veel verschil tussen als tussen jullie maar ze krijgen nu ook wel momenten dat ze het heerlijk vinden om even afzonderlijk van elkaar te zijn.
Gelukkig zitten ze niet bij elkaar in de klas anders worden ze denk ik veel met elkaar vergeleken en dat hoeft ook weer niet.
Leuk onderwerp zo tussendoor.Mag je wel vaker doen hoor!
Groetjes!
Ik ben de jongste en merk nu ik steeds ouder word dat ik ook steeds hechter word met mijn zus en dat we meer gemeen krijgen en elkaar beter begrijpen, plus meer hebben om over te praten. We schelen zeven jaar en dat zorgde er vroeger best wel eens voor dat we ruzieden, maar nu ik dichterbij haar levensfase kom voel ik me ook veel meer op één golflengte zitten met haar. Verder is ze eigenlijk gewoon een soort tweede moeder voor mij, altijd al geweest ook, en daar ben ik enorm blij mee.