Het tweede halfjaar van de vijfde is aangebroken, mijn zus begint het steeds vaker over haar examens te hebben, in maart zijn er weer een hoop open dagen en ik heb het eerste verslag ingeleverd waarvan het cijfer meetelt voor mijn eigen examens. Met andere woorden: de toekomst, in de vorm van de tijd na mijn vwo, komt met rasse schreden dichterbij. Ik heb gelukkig nog genoeg tijd om me op studies te oriënteren en open dagen te bezoeken en eigenlijk is het me ook al best duidelijk wat ik ongeveer wil, zeker nadat ik van twee verschillende leraren als feedback op een artikel voor het Spuigat kreeg dat ik écht wat met schrijven moet gaan doen. Het liefste doe ik iets van psychologie met een master in de richting van media/journalistiek, óf andersom, of psychologie en Nederlands tegelijk (aangezien die studies best goed te combineren blijken te zijn, maar dit is geen ontzettend reëel plan). Goed kunnen schrijven én gespecialiseerd zijn op een bepaald onderwerp lijkt me twee vliegen in één klap en bovendien heel erg leuk, maar… Wie heeft eigenlijk gezegd dat ik na mijn vwo direct aan een vervolgopleiding moet gaan beginnen?
Ik snap dat het voor velen de meest logische stap is. Vwo is de langste middelbareschoolopleiding (mooi woord voor Galgje!), dus na die zes jaar zijn velen al een jaartje of 18 en als je dan ook nog bijna even lang wil studeren is er misschien wel een soort van haast. Als alles volgens plan verloopt, rol ik echter op mijn zeventiende-en-een-maand van school af en kan ik drie maanden later aan een universitaire opleiding beginnen. Daar is niets mis mee, want er zijn genoeg vwo’ers die een klas over hebben geslagen en als jonkies op de uni beginnen en bovendien kan ik juist heel goed met anderen omgaan die net iets ouder zijn. Toch krijg ik wel eens van anderen te horen dat een tussenjaar misschien geen gekke optie is en dus lijkt het me niet verkeerd er in elk geval over na te denken.
Een grote reden om een tussenjaar te nemen is waarschijnlijk de ervaring. Van lezer(es)s(en) krijg ik soms wel eens te horen dat ik heel ‘wijs’ overkom, maar écht veel heb ik nog niet meegemaakt. Zeker bij een studie als psychologie kom je jezelf waarschijnlijk nog wel eens tegen (vanwege zelfreflectie) en sowieso is het bij zo’n beroep misschien wel goed wat meer van de wereld te weten, maar een tussenjaar na je studie neem je ook niet zo snel. Wil ik een jaar ‘ertussenuit’, dan is tussen mijn vwo en een vervolgopleiding hét moment. Ik denk namelijk wel dat je in een tussenjaar meer over jezelf kan leren dan in de tijd waarin je gewoon werkt of naar school gaat, omdat je in een tussenjaar meer op jezelf aangewezen bent.
Maar goed: wat wil je doen in een tussenjaar? Met ‘gewoon een jaartje niets doen’ kom je er namelijk niet. Ik zou een basisjaar kunnen doen, bijvoorbeeld van de EH (Evangelische Hogeschool), maar dan zit je alsnog ergens aan vast. Twee jaar terug zou ik ‘fulltime bloggen!’ hebben geroepen en nu heb ik geen heel concrete plannen, maar ik denk dat ik dan vooral heel veel aan schrijven zou willen doen, misschien zelfs een bijpassende/voorbereidende stage zou willen lopen voor een paar maanden, sowieso zou gaan werken én me heel erg op fotografie zou richten (bijvoorbeeld door gewoon heel veel aangevraagde fotoshoots te doen). Dingen waarmee ik mezelf kan ontwikkelen, nog meer achter mijn talenten en passies kan komen en vooral gewoon echt mezelf moet redden.
Ik denk namelijk dat je jezelf op deze manier wel tegenkomt. Ik bedoel: als niemand je ergens toe verplicht, is de kans groot dat je eerst gewoon een beetje niets uitvoert. Misschien dat de eerste paar weken, maanden wel heel verloren voelen. Maar als je een heel jaar hebt, moet je jezelf vanzelf wel een keer toespreken en écht gaan doen wat je wil doen. Ik denk dat je, hoewel het dus misschien niet altijd even makkelijk is, precies in die tijd heel veel kan leren. Over zelfstandig zijn, verantwoordelijkheden nemen, zelfdiscipline, wat je echt gelukkig maakt en werken voor dingen die je nou eenmaal graag wilt.
Dat ik me er van tevoren bewust van ben dat ik een groot risico neem – zeker omdat ik ook van mezelf weet dat ik eigenlijk een invulling moet hebben en gewoon een flinke dosis verplichtingen – maakt de optie wel iets minder aantrekkelijker. Ik kan het nu wel romantiseren, maar voor hetzelfde geld stort ik mezelf in het ongeluk door er een jaar tussenuit te gaan. Ja, dan leer ik misschien wel heel veel in dat jaar, maar is het goed om jezelf dat expres aan te doen? Dat is een hoofdargument om het gewoon niet te doen. Een andere reden zou zijn dat ik bang ben ‘buiten de groep’ te liggen. Contact onderhouden met vriendinnen lijkt me al lastig zat als je allemaal uitvliegt, maar hoe doe je dat als iedereen het met elkaar over eerste tentamens, leuke jongens uit de UB, nieuwe mensen en ontgroeningen heeft als je zelf nog niet begonnen bent op de uni en dus totaal niet kan meepraten?
Qua financiën zou ik het niet hoeven laten. Sterker nog: een tussenjaar zou in principe een stuk goedkoper zijn. Naast dat ik kan werken (en dus sparen) in plaats van te studeren (wat juist geld kost), wil het feit ook dat mijn kinderbijslag stopgezet wordt op het moment dat ik op mijn 17e ga studeren, terwijl ik dan in principe nog recht heb op €500/€750 – wat ik wel krijg als ik me niet inschrijf voor een opleiding. Tenminste, volgens mij zit het zo, correct me if I’m wrong. Met stufi hoef ik bovendien geen rekening meer te houden, want dat krijgen we toch niet meer.
Het is dus wel echt een optie die ik in gedachten houd, maar ik snap het ook als mensen me voor gek verklaren dat ik er überhaupt over nadenk. Zelf ben ik dus vooral nog een beetje blanco’s, er zijn zowel goede voors als tegens. Daarom ben ik eigenlijk ook wel heel benieuwd naar jullie mening – ervaringsdeskundigen aanwezig, of mensen die na een paar maanden met hun studie gestopt zijn en me iets over de tijd daarna kunnen vertellen? Wat heb je gedaan en hoe kijk je erop terug?
Foto’s zijn een kleine throwback naar een fotografieprojectje voor dit artikel. Had helaas weinig tijd om nieuwe te maken en deze voldoen goed aan het ‘dilemma’-thema en stralen ook nog eens uit dat ik dus nog meer van dit soort nodeloze dingen kan uitvoeren als ik een tussenjaar heb. Als het m’n eigen hoofd niet was had ik nu trouwens ongetwijfeld een flauwe ‘anders kan je ook altijd nog een jaartje als model gaan werken’-opmerking gemaakt maar goed, better not.
19 reacties
Ben zo benieuwd wat je zult gaan doen!
Ik begrijp je volkomen!
Xoxo
Goed, buiten het feit dat je gewoon moet doen waar jij denkt beter van te worden hier mijn kijk….
Ik denk dat je een tussenjaar in moet gaan met een heeeeel goed plan.
Als je nu zegt levenservaring op wil doen, dan lijkt EH een goed idee, echter meer schrijven en fotograferen staat daar mijn inziens echt haaks op. Hoewel het niet voor elke studie zo hoeft te zijn, zit je straks niet meer hele dagen op de universiteit zoals dat met 9-16 dagen op school wel zo is. Oftewel, naast je studie zal je echt nog heeeel veel tijd over hebben om je schrijf talent te kunnen benutten en je fotografie skills te kunnen uitbreiden. Hoewel ik werk zeker belangrijk vind omdat je dan te weten komt hoe het is om te werken voor een baas, hoe je met vervelende collega’s moet omgaan en met een heleboel gezeik van je leidingevende te dealen, kan ook dat gewoon naast een studie, en trust me, een jaar/half jaar bijna full time werken wil je echt niet, zeker niet als je nog nooit gewerkt hebt. Mijn advies zou dan ook zijn, begin nu op een zaterdag of doordeweeks een avond en dan zal de baas ook eerder bereid zijn je na je vwo voor meer uren in de week aan te nemen. Maar wat mij nog altijd het beste lijkt is gewoon die twee studies combineren. Zo zit er nu ook een meisje van nog geen 18 econometrie en wiskunde te combineren en hoewel je dat het eerste jaar zonder vrijstellingen moet doen gaat zij nu twee propedeuses halen. Zij is wel een extreem geval (want tot nu toe voor beide geen herkansingen) maar er zitten nog genoeg 3de jaar psychology studenten ook in het eerste jaar econometrie, dat ik je kan vertellen dat twee studies combineren, zeker voor de mensen die van uitdaging houden en de hersenen hebben, goed te doen is.
Ik vraag me af hoe makkelijk je denkt je tijd te vullen met schrijven als ik op je twitter lees dat je moeite hebt met het vinden van goede titels. Ook fotograferen, een hobby is leuk, maar denk je echt dat je daar elke dag minimaal 3 uur mee bezig wilt zijn/kan zijn?
Nogmaals, zelf de keuze maken en niet (te veel) luisteren naar andere is mijn advies. Iedereen heeft andere ervaringen en uiteindelijk zal je het toch echt zelf moeten ervaren.
Toevallig heb ik pas geleden een onderzoek van het Nuffic gelezen over het feit dat mensen die een tussenjaar nemen en op culturele uitwisseling gaan veel beter (als in 66%) een studiekeuze maken, niet na het eerste jaar stoppen en volgens schema afstuderen. Vind ik best een goed resultaat. Je zou ook nog high school, vrijwilligerswerk of een taalreis kunnen gaan doen. Superleuk kan ik je vertellen!
Ik snap dat je een tussenjaar wilt doen, en ik ken ook mensen die het hebben gedaan. Maar ik zou niet gewoon thuisblijven en werken/bloggen/fotograferen. Ik zou eerder een jaar naar het buitenland gaan of vrijwilligerswerk doen. Dat is een ervaring rijker, en ik denk dat je hier meer mee zult zijn. Of je kan direct je studies aanvatten, ik denk wel dat je dat zou aankunnen. Uiteindelijk moet je zelf de keuze maken maar ik zou opletten dat het geen ‘verloren’ jaar word!
Het is goed dat je al je opties overweegt en bekijkt, ik zou me er zeker meer in verdiepen. Wat Maarten ook zegt: maak een goed plan. Ik denk dat dat wel verstandig is. Ik ben zelf meteen gaan studeren – omdat ik wist wat ik wilde – maar het is dan wel handig om goed te weten welke kant je op wilt. Je hebt inderdaad nog tijd genoeg omdat je nog hartstikke jong bent natuurlijk (spreekt oudje van 22 hahaha), maar aan de andere kant… je studie kan natuurlijk ook uitlopen.
Lastig, er valt voor beide kanten wel iets te zeggen denk ik. Maar ik zou in ieder geval een plan maken en goed nadenken wat je wil :)
Ik heb zelf havo en vwo gedaan en heb dus zeven jaar doorgebracht op de middelbare school. Drie maanden later ben ik direct begonnen aan een universitaire studie. Het is ontzettend leuk en ik wilde dit al heel lang studeren dus ik ben blij dat het eindelijk zo ver is maar toch merk ik vaker dat ik wel gek word van het aan één stuk door leren en studeren. Ik ben nu maar continu bezig met presteren en leren in plaats stilstaan bij de vraag wat ik zou willen doen en waar ik nog meer had kunnen zijn. Het valt me soms tegen hoe weinig ik van de wereld heb gezien.
Dus begrijp me niet verkeerd; mijn studie is erg leuk en ik ben er blij mee maar reizen en een jaar rust nemen is denk ik ook een enorme aanrader. Anders ben je alleen maar bezig met leren.
Ik begrijp je dilemma heel erg goed. Zelf denk ik dat het goed is om er even een jaartje tussenuit te gaan, om jezelf te leren kennen. Je bent nog jong als je op je 17e gaat beginnen op de Uni. Hoewel ik niet naar de universiteit ben gegaan, maar naar het HBO (toen ik net aan 18 was) , vond ik het soms best lastig om helemaal om te schakelen naar een andere wereld. De meeste klasgenoten zijn ouder en zij hebben al veel meer kijk op hun eigen leven. Ik denk dat het juist goed is om jezelf te ontdekken tijdens zo’n tussenjaar. Ik weet niet of ik ervoor zou kiezen om je dan alleen op je blog en fotografie te richten, zelf zou ik liever een paar maand naar het buitenland gaan of ergens in Nederland vrijwilligerswerk gaan doen.
Veel succes met het nemen van een beslissing!
Als je dan een tussenjaar gaat doet, kun je eigenlijk beter wél iets doen waarbij je jezelf vastlegt (bijvoorbeeld een stage). Het is héél moeilijk om jezelf te motiveren zonder richting. Je denkt dat je veel gaat doen, omdat je veel tijd hebt, maar in de praktijk word je juist luier met het idee van: ‘Dat komt wel.’ (zeg ik uit eigen ervaring en ik heb dan maar twee maanden thuis gezeten)
En je kan natuurlijk een tussenjaar tussen je bachelor en master doen of uitlopen met je bachelor, zodat je er dingen naast kunt doen :)
Het is ook een optie die ik overweeg, maar ik denk toch niet dat ik het ga doen, om dezelfde redenen die jij noemt. Wel een goed artikel en wat een prachtige foto’s!
Van mij krijg je zelden een reactie. Gelukkig heb je nog ruim de tijd om tot een beslissing te komen. Het lijkt mij het beste om na je VWO, waar je toch in een studieritme zit, door te gaan met een studie, en niet een jaar heel wat anders te gaan doen. Aan je hobbies kun je dan ook voldoende tijd spenderen. En wat je ook gaat doen, je schrijversbloed zal altijd wel een weggetje vinden om te stromen.
Heel interessant om te lezen! Deze mevrouw begint ook serieus na te denken over een studiekeuze haha. Ik denk vooral over een studiekeuze, maar een tussenjaar kan natuurlijk ook. Zoals in de reacties hierboven al gezegd is, zou ik dan in ieder geval niet thuis blijven met de kans dat je in een gat valt en het een mislukking wordt, maar naar het buitenland gaan, daar te werken of vrijwilligerswerk te doen.
Aan de andere kant heb ik wel zoiets van als ik nu gelijk ga studeren ben ik relatief vroeg klaar en kan dan een goede baan zoeken en werken. Ook wel aantrekkelijk, haha.
Het wordt er in ieder geval allemaal niet makkelijker op, succes!
X Emma
Ik vraag me af of je jezelf met een tussenjaar tussen je vwo en universiteit wel beter leert kennen. Als ik je een advies zou geven, zou ik je aanraden gelijk door te gaan naar de uni en dan een jaar langer over je studie te doen. Dat klinkt misschien vreemd, maar er zijn zoveel deuren die voor je opengaan in je studententijd en zoveel dingen die je kunt doen: commissiewerk, een bestuursjaar, stage, bijbaan die aansluit op je studie, wellicht extra vakken volgen, een minor. Als je jezelf ergens goed leert kennen, is het wel als student en daarnaast zijn extra dingen naast je studie tegenwoordig simpelweg een vereiste voor werkgevers. En anders studeer je gewoon net wat jonger af, pak dat voordeel! Dan heb je die kinderbijslag zo weer terugverdiend ;)
Ik zit nu in 5vwo en ik ga volgend schooljaar naar Amerika om daar een jaar High School te gaan doen en in een gastgezin te gaan wonen. Ik doe dit eigenlijk ook om de redenen die jij noemt: zelfstandiger worden, verantwoordelijkheid, uit m’n comfort zone etc. En verder ga ik natuurlijk over een nieuwe cultuur leren en vloeiend Engels praten. Eerst wou ik er na de 6e een jaar tussenuit, maar dan was ik al te oud voor een High School jaar (de maximum leeftijd is 18,5) dus heb ik besloten het na de 5e te doen! Ik heb er natuurlijk nu nog geen ervaring mee, maar ik hoor wel heel veel positieve verhalen van mensen die dit ook hebben gedaan. Ik weet nu nog helemaal niet wat ik wil na de middelbare school, dus ik hoop daar achter te gaan komen! En ik denk dat ik veel over mezelf kan leren als ik aan de andere kant van de oceaan zit zonder vrienden & familie.
Eerst vond ik het heel wat dat je straks, net 17 jaar jong, zou gaan studeren in Utrecht (en je zus die bijna 19 is als ze gaat studeren in Rotterdam terecht kan), nu moet ik me er blijkbaar op voorbereiden dat we je een jaar thuis hebben óf juist héél ver weg! We zullen met je meedenken, gelukkig hebben we nog even.
Je kunt ook een boek gaan schrijven, daar al over nagedacht?
Ik heb echt geen flauw idee hoé ik op je blog terecht ben gekomen, wel dat dit is gebeurd via via via via via via met http://www.teskuh.nl als bron. Anyways, geen spijt van: herken mezelf namelijk op ongeveer ieder vlak in m’n leven in je en heb alle recente posts zonder stukjes te skippen gelezen (lees: uniek). Je hebt er een lezer bij!
Ja, moeilijk om keuzes te maken soms he? Ik zou ook niet zonder doel een tussenjaar nemen, dus ik snap dat je er over nadenkt. Misschien is vrijwilligerswerk in het buitenland wat om tijdelijk te doen? Dat is echt een ervaring waar je wat aan hebt. Ik heb ook VWO gedaan en daarna heb ik aansluitend een HBO-opleiding gedaan. Na mijn HBO-opleiding ben ik een jaartje gaan reizen door Australië en wat ben ik blij dat ik dat gedaan heb! Ik ben toen eigenlijk pas echt zelfstandig en onafhankelijk geworden en ook een stuk zekerder over mezelf. Wel was terugkomen heel moeilijk en wist ik helemaal niet wat ik toen moest gaan doen, waardoor ik zo’n anderhalf jaar weer bij mijn ouders heb gewoond en allerlei baantjes heb gedaan totdat ik begin 2007 naar Utrecht verhuisde (waar ik eerder al gestudeerd had). Eenmaal in Utrecht, op mijn 24ste dus, ben ik eigenlijk opnieuw begonnen: baantje als uitzendkracht en wonend op een studentenkamer, maar al snel kon ik solliciteren naar een vast contract en had ik een vaste baan. Vervolgens kon ik naar een studio verhuizen en vervolgens naar een appartment, dus nu heb ik het redelijk voor elkaar. Toch verlang ik nog wel eens terug naar de tijd dat ik me zo vrij voelde als in Australië, want zo vrij heb ik me nooit meer gevoeld. Ik raad het iedereen aan om een jaartje wat anders te doen. Voor mij was het juiste moment om dat pas op mijn 22ste na mijn HBO-opleiding te doen, want net van de middelbare school was ik er nog niet klaar voor, maar jij misschien wel! Ik ben benieuwd wat je gaat doen. Sterkte met het maken van een keuze! Ps. Mijn reisavonturen kun je terugzien op: http://laura.aroundtheglobe.nl (site is alleen niet meer bijgehouden en een beetje slordig, want de lay-out is door de webhost aangepast, maar onder ‘sterke verhalen’ staan mijn reisverslagen van Australië).
Ik was zelf net zeventien toen ik mijn tassen inpakte en op kamers gingen wonen in Utrecht. Uiteindelijk is dit één van mijn meest bewogen jaren geweest omdat ik stiekem niet zo volwassen was als andere mensen graag geloofden en ik niet happy was met mijn studiekeuze (wat ik van te voren nooit aan had zien komen). Ik ben op momenten heel eenzaam geweest en heb veel nagedacht over of het niet beter zou zijn geweest als ik een tussenjaar zou hebben genomen. Als ik er nu op terugkijk denk ik dat er niet één passend antwoord op deze vraag is. Aan de ene kant had ik mijzelf misschien wat minder ongelukkig gevoeld op bepaalde momenten, maar ik heb er wel veel van geleerd en ben in één jaar heel zelfstandig geworden. Persoonlijk denk ik dat een jaar helemaal niks plannen heel lastig is, omdat je echt heel sterk in je schoenen moet staan om je niet op bepaalde momenten af te vragen wat je nu precies allemaal aan het doen bent. De mensen om je heen zijn wel allemaal bezig met studies en/of werk, dus ook dan kun je op momenten heel eenzaam zijn. Aan de andere kant denk ik dat het zeker goed voor je is om een tussenjaar te nemen. Ik was er nog niet klaar voor op mijn zeventiende, maar achteraf had ik het liefste het jaar tussen mijn bachelor en master een stage willen lopen in een Spaanstalig land.
Wat je ook gaat kiezen, heel veel succes en ik weer zeker dat je iets zult vinden wat bij je past :) Neem er de tijd voor, niemand verwacht dat je alles weet en vaak zul je geen bevestiging krijgen of je nu de goede keuze gemaakt hebt. Mede omdat iedere keuze (mits enigszins gemotiveerd) een goede keuze is.
Ha, ervaringsdeskundige hier. Ik weet nog dat ik op de middelbare school niet kon wachten tot ik eindelijk aan mijn droomstudie kon beginnen, weg uit het dorp, alles zou beter & mooier worden, ja in mijn hoofd klopte het helemaal. En toen werd ik afgewezen voor mijn droomstudie. Dankzij tunnelvisie had ik mij niet verder georiënteerd op andere studies, dus ik begon noodgedwongen aan een tussenjaar. Nu waren er wat randomstandigheden die het leven niet heel makkelijk maakten, maar ik ben echt heel blij dat ik op dat moment niet ben gaan studeren.
Veel mensen zien mijn tussenjaar als een verloren jaar. Ja het klopt, ik heb niet de wereld over gereisd, ik had niet eens een vaste baan (op mijn krantenwijk na). Het was voor mijn gevoel ‘even op pauze staan’. Niet iets wat goed op je cv staat, niet iets waar je mooie verhalen op je opleiding over kan vertellen, maar het is heel goed geweest.
Niet dat ik daarna meteen de perfecte studiekeuze gemaakt heb, ik ben 2 keer geswitcht, ook ben ik het dorp nog steeds niet ‘ontvlucht’ (beetje jammer). Ik kan dan ook niet heel duidelijk uitleggen waarom het zo goed voor mij was, maar dat was het toch echt. Zou ik opnieuw de keuze mogen maken, dan zou ik dezelfde keuze maken.
Ik kan je wel aanraden om dat jaar te gebruiken om dingen te doen die je (stiekem) heel graag zou willen. En dan niet de dingen die interessant voor de buitenwereld/familie/toekomstige studiegenoten/vroege middelbare school vrienden zijn, maar doe het voor jezelf. Hoe cliche dit ook klinkt (ik weet hoe moeilijk het kan zijn om niet beinvloed te worden door alles wat je overal om je heen van iedereen hoort, ziet en leest, zelf (&vooral) als je overal heel kritisch bij nadenkt, maar dat is een heel ander verhaal)
Oh ja en ik had in het begin wel last van een kloof met mijn vrienden van de middelbare school, maar dat krijg je ook als wel iedereen gewoon door gaat met studeren. Echte vriendschappen zijn niet afhankelijk van vasthouden aan vergelijkbare ritmes.
Conclusie: een tussenjaar zonder duidelijke invulling kan heel erg goed zijn. Ondanks dat bijna de hele wereld van je verwacht dat je van tevoren een plan hebt.
Geloof mij, je hebt nu nog geen idee hoe je leven er over een paar jaar uitziet. Maak dus de keuze die jou op dit moment het beste lijkt.
Mijn docenten riepen dat ik vooral iets met schrijven moest doen, de School voor Journalistiek lag daarom voor de hand. Ondanks dat mijn decaan me adviseerde om toch nog wat meer te oriënteren, toog ik als zeventienjarig meisje naar een nieuwe woonplaats om te starten met mijn studie. Op kamers wonen vond ik geweldig, mijn studie in eerste instantie ook. Maar in mijn tweede jaar ging ik twijfelen en al in mijn derde jaar liep ik hopeloos achter.
Uiteindelijk kwam ik met een chronische ziekte thuis te zitten en heb daardoor mijn studie niet kunnen afmaken. Daar heb ik geen spijt van (het lukte gewoon niet meer), maar wel baal ik dat ik nooit langer heb nagedacht over wat ik nu écht wil. Ik ben nu 25 en vraag me nog dagelijks af ‘wat nu’? In ieder geval heb ik door reis- en (vrijwilligers)werkervaring meer over mezelf heb geleerd dan tijdens mijn studie.
Overigens weet ik dat het EH-Basisjaar echt erg leuk en waardevol is voor je ontwikkeling. Bovendien sluit je daar vriendschappen voor het leven.
Conclusie? Oriënteer goed en maak geen keuze voor een studie als je er niet helemaal zeker van bent. Ik heb er in ieder geval wel spijt van dat ik geen tussenjaar heb gedaan. Daarnaast, je bent maar een keer jong. Als je na je studie in een baan rolt, heb je veel minder tijd en energie voor reizen en hobby’s.
Succes!